Người Maya cổ đại đã biết ứng dụng zeolite để hệ thống xử lý có khả năng lọc bỏ VSV có hại, hợp chất nito, kim loại nặng cùng nhiều chất độc khác.
Tikal là một thành phố cổ thu hút rất nhiều khách du lịch. Và đây cũng là một trong những địa điểm khảo cổ rộng lớn của thời văn minh Maya ở thời kỳ Colombus. Tikal cũng được UNESCO công bố trở thành di sản thế giới.
Điều đáng nói, thành phố này bao quanh bởi núi đá khổng lồ nên rất ít nước nên khí hậu rất khô cằn và thường xuyên bị hạn hán. Chưa kể, các tầng nước đi qua đá vôi thường không đảm bảo chất lượng, cặn bẩn và chất độc hại từ nước ngầm nếu không được loại bỏ rất dễ tác động tiêu cực đến sức khỏe của con người. Vậy làm thế nào để người dân tiếp cận được nguồn nước sạch?
Phát hiện ra hệ thống lọc nước khổng lồ
Các nhà khoa học thuộc Đại học Cincinnati (Úc) đã tìm thấy hệ thống lọc nước ở hồ Corriental của người Maya cổ đại để lại với chiều dài hàng chục kilomet. Vì nguồn nước rất dễ bị ô nhiễm, người Maya bắt buộc phải phát triển hệ thống lọc nước để duy trì cuộc sống.
Căn cứ theo thời gian và khoáng chất ở ba hồ chứa ở các khu vực khác nhau. Kết quả họ xác định chúng có từ thời kỳ Maya cổ đại đến thời kỳ suy tàn của Tikal (TK 12 sau công nguyên).
Mặc dù không có sự can thiệp của khoa học công nghệ, của trí tuệ nhân tạo hoặc công nghệ thông minh, hệ thống lọc nước này cũng đủ sức làm mọi người hết sức bất ngờ bởi cách họ xây dựng hệ thống xử lý nước thải trong hàng ngàn năm trước.
Bộ lọc tự nhiên của người Maya cổ đại
Nhóm nghiên cứu tìm thấy tinh thể thạch anh, zeolite ở thành phố Tikal với nhiều khoáng chất như silicon, nhôm tạo thành chiếc rây tự nhiên. Ngày nay, người ta vẫn thường dùng cả hai khoáng chất này để lọc nước.
Họ cho rằng, hệ thống lọc có khả năng lọc bỏ VSV có hại, hợp chất nito, kim loại nặng cùng nhiều chất độc khác. Mặc dù đã có từ 2.000 năm trước nhưng hệ thống này cho đến nay vẫn còn hiệu quả. Người ta cũng so sánh nó giống với các hệ thống được sử dụng ở châu Âu. Họ đã sử dụng phương pháp nhiễu xạ tia X để phân tích các tinh thể thạch anh và zeolite ở hồ Corriental.
Ứng dụng zeolite
Người Maya cổ đại đã biết ứng dụng zeolite vì là khoáng chất có tính hấp thụ tuyệt vời. Điều này chứng minh họ thích ứng với môi trường và sử dụng hiệu quả nguồn lực sẵn có. Chắc hẳn người Maya cũng đã nghiên cứu và tìm tòi các đặc tính của cát thạch anh để lọc nước.
Chính vì thế mà họ đã nỗ lực trong việc xây dựng hệ thống và vận chuyển khoáng chất này. Theo như hệ thống lọc nước đã tìm thấy, họ xây dựng nên các bể lắng để nước chảy qua trước khi đi vào hồ chứa. Phần nước này sau khi xử lý sẽ trong hơn, sạch hơn và dễ uống hơn.
Ở các nền văn minh cổ đại như Hy Lạp, Ai Cập và Nam Á đã tìm thấy nhiều hệ thống phức tạp. Những hệ thống lọc nước của người Maya ở tân thế giới thời kỳ cổ đại lại tạo ra nhiều bất ngờ đối với thời hiện đại. Bởi con người cũng đã tìm cách thoát khỏi những tác hại của vi khuẩn lam và nhiều độc tố khác.
Nhận định về sự suy tàn của thời kỳ Tikal
Các nhà nghiên cứu đặt ra giả thuyết rằng sau khi họ thử nghiệm thành công zeolite và thạch anh để lọc nước, người Maya nỗ lực vận chuyển zeolite từ khu vực hiểm trở đến hồ chứa và đặt trong bể.
Qua một khoảng thời gian, những hồ chứa này sẽ bị ô nhiễm bởi thủy ngân vì các hoạt động sản xuất thạch cao của người dân trong các ngôi đền của mình. Sau các trận bão, lượng thủy ngân rò rỉ nhanh vào hồ chứa, lắng đọng xuống trầm tích. Như vậy các hồ chứa ở Tikal dần bị ô nhiễm còn các hồ chứa xa hơn như ở Corriental thì vẫn bình thường.
Rất có thể vì không duy trì được độ tinh khiết của nguồn nước đã dẫn đến sự sụp đổ của Tikal. Khi thiếu nước sạch buộc người dân phải di dời sang các thành phố khác. Và đây cũng chính là nguyên nhân khiến Tikal bị suy tàn và bỏ hoang.
hethongxulynuocthai chân thành cảm ơn bạn đọc đã theo dõi bài viết!
