Hiện nay, môi trường biển đang ngày càng bị đe dọa bởi nhiều nguồn ô nhiễm khác nhau, ảnh hưởng nghiêm trọng đến hệ sinh thái và đời sống con người. Trong đó, có 4 nguồn gây ô nhiễm chính đang để lại hậu quả nặng nề mà chúng ta cần quan tâm. Dưới đây là 4 nguồn gây ô nhiễm môi trường đại dương phổ biến.
1. Các nguồn gây ô nhiễm môi trường đại dương
Có nhiều nguồn gây ô nhiễm môi trường đại dương, dưới đây là 4 nguồn chính:
1.1. Rác thải nhựa và chất thải rắn
Dưới đây là những lý do giải thích vì sao rác thải nhựa và chất thải rắn được xem là nguồn gây ô nhiễm môi trường đại dương hàng đầu:
- Khó phân hủy: Nhựa có thể tồn tại hàng trăm năm ngoài môi trường biển, tạo ra gánh nặng ô nhiễm lâu dài.
- Lượng phát sinh khổng lồ: Hàng triệu tấn nhựa và rác rắn bị thải ra biển mỗi năm từ sinh hoạt, công nghiệp, vận tải biển và du lịch.
- Ảnh hưởng trực tiếp đến sinh vật biển: Nhiều loài cá, chim biển, rùa biển nhầm lẫn nhựa là thức ăn, dẫn đến tử vong hoặc suy giảm sức khỏe.
- Tạo vi nhựa (microplastic): Nhựa vỡ vụn thành các hạt siêu nhỏ, dễ dàng xâm nhập vào chuỗi thức ăn và có thể gây hại cho sức khỏe con người.
- Cản trở hệ sinh thái biển: Rác thải rắn trôi nổi làm mất mỹ quan, gây nghẽn dòng chảy, phá hủy rạn san hô và môi trường sống của nhiều loài sinh vật.
- Lan rộng khó kiểm soát: Một khi ra biển, rác thải theo dòng hải lưu lan khắp nơi, gây ô nhiễm xuyên biên giới và ảnh hưởng toàn cầu.
Vì những lý do trên, rác thải nhựa và chất thải rắn được coi là một trong những mối đe dọa nghiêm trọng nhất đối với môi trường đại dương hiện nay.
1.2. Hoạt động khai thác và vận chuyển dầu khí
Bên cạnh đó, hoạt động khai thác và vận chuyển dầu khí là một trong những nguồn gây ô nhiễm môi trường đại dương bởi những lý do sau:
- Tràn dầu trên biển: Sự cố rò rỉ hoặc tràn dầu từ giàn khoan, tàu chở dầu gây ra lớp màng dầu trên mặt nước, làm giảm khả năng trao đổi oxy, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sinh vật biển.
- Rò rỉ hóa chất và nước thải: Quá trình khai thác dầu khí sử dụng nhiều loại hóa chất, dung môi, nếu không được kiểm soát có thể thải trực tiếp ra biển, làm thay đổi tính chất nước biển.
- Ô nhiễm khí thải và bụi: Các thiết bị khai thác, tàu vận chuyển dầu khí thải ra khí CO₂, NOx, SOx, gây ô nhiễm không khí và lắng đọng axit xuống biển.
- Nguy cơ cháy nổ và sự cố kỹ thuật: Những tai nạn trên giàn khoan hoặc tàu chở dầu không chỉ gây mất an toàn mà còn để lại lượng lớn dầu thô, khí độc phát tán vào nước biển.
- Ảnh hưởng lâu dài đến hệ sinh thái biển: Dầu và sản phẩm từ dầu có thể tích tụ trong trầm tích đáy biển, gây suy giảm đa dạng sinh học, phá hủy san hô và ảnh hưởng đến chuỗi thức ăn.
1.3. Nước thải sinh hoạt và công nghiệp chưa xử lý
Ngoài các nguyên nhân gây ô nhiễm môi trường đại dương nêu trên, nước thải sinh hoạt và công nghiệp chưa xử lý là một trong những nguyên nhân lớn gây ô nhiễm môi trường đại dương, bởi những lý do sau:
- Chứa nhiều chất hữu cơ và vi sinh vật gây bệnh: Nước thải sinh hoạt mang theo dầu mỡ, rác thải hữu cơ, vi khuẩn, virus… dễ gây suy giảm chất lượng nước biển và ảnh hưởng đến sức khỏe con người khi tiếp xúc hoặc sử dụng hải sản bị nhiễm bẩn.
- Mang theo hóa chất độc hại: Nước thải công nghiệp có thể chứa kim loại nặng (chì, thủy ngân, cadimi…), dung môi, hóa chất tẩy rửa… tích tụ lâu dài trong trầm tích và chuỗi thức ăn, làm hại đến sinh vật biển và cả con người.
- Gây hiện tượng phú dưỡng: Hàm lượng nitơ, photpho cao trong nước thải khiến tảo phát triển quá mức, dẫn đến “thủy triều đỏ”, làm cạn kiệt oxy dưới nước và gây chết hàng loạt sinh vật biển.
- Tích tụ vi nhựa và chất rắn lơ lửng: Rác thải nhựa, vi nhựa trong nước thải không xử lý được cuốn ra biển, làm ô nhiễm môi trường sống và đe dọa hệ sinh thái đại dương.
- Ảnh hưởng đến kinh tế – xã hội: Ô nhiễm biển từ nước thải làm giảm chất lượng hải sản, gây thiệt hại cho ngành thủy sản, du lịch và sức khỏe cộng đồng ven biển.
Đây là nguồn nước thải rất lớn,tạo ra nhiều chất ô nhiễm nguy hại đối với con người và môi trường sống. Có rất nhiều ngành công nghiệp sử dụng nước ngọt, mang chất thải xả trực tiếp vào nguồn tiếp nhận là sông, hồ, đại dương. Một số chất ô nhiễm được tìm thấy gồm:
- Amiang: chất độc hại gây ra nhiều căn bệnh nguy hiểm.
- Chì: kim loại nặng rất khó phân hủy, khó làm sạch.
- Thủy ngân: chất độc ảnh hưởng rất lớn, gây ra hàng loạt vấn đề về sức khỏe con người.
- Nitrat và photphat: có nguồn gốc từ phân bón, được rửa trôi từ các khu vực trồng trọt, nông nghiệp. Với hàm lượng lớn, chúng sẽ gây ra hiện tượng phú dưỡng nguồn nước.
- Lưu huỳnh: chất phi kim loại có hại cho sinh vật biển.
- Dầu: dầu thường không tan trong nước, ngăn chặn sự phát triển của sinh vật biển.
1.4. Hoạt động nông nghiệp ven biển
Hoạt động nông nghiệp ven biển cũng là “tác nhân” góp phần vào ô việc gây ô nhiễm môi trường đại dương bởi những lý do như sau:
- Nước thải nông nghiệp chứa hóa chất: Phân bón, thuốc trừ sâu, thuốc diệt cỏ… khi rửa trôi theo mưa sẽ chảy trực tiếp ra sông, kênh rạch rồi ra biển, gây hiện tượng phú dưỡng, tảo nở hoa và thiếu oxy trong nước.
- Chất thải chăn nuôi: Các trang trại nuôi gia súc, gia cầm ven biển thải ra lượng lớn phân, nước tiểu và chất hữu cơ. Nếu không xử lý đúng cách sẽ làm ô nhiễm nguồn nước và gia tăng vi khuẩn gây bệnh trong môi trường biển.
- Nuôi trồng thủy sản thâm canh: Dư lượng thức ăn thừa, phân tôm cá và hóa chất xử lý ao nuôi dễ dàng phát tán ra biển, gây suy giảm chất lượng nước và ảnh hưởng đến hệ sinh thái ven bờ.
- Phá rừng ngập mặn để làm nông nghiệp: Hành động này làm mất đi “lá chắn xanh” bảo vệ bờ biển, khiến đất dễ xói mòn, bồi lấp và mất khả năng tự lọc chất thải tự nhiên.
- Tích tụ vi nhựa từ nông nghiệp: Một số loại màng phủ nông nghiệp, bao bì phân bón, thuốc bảo vệ thực vật bị vứt bỏ không đúng nơi quy định, phân rã thành vi nhựa rồi trôi ra đại dương, gây ô nhiễm lâu dài.
1.5. Các nguyên nhân khác gây ô nhiễm môi trường đại dương
Ngoài những nguồn trên thì còn có một số nguyên nhân khác gây ô nhiễm môi trường đai dương như:
Chất thải hạt nhân
Các quy trình công nghiệp, y tế và khoa học sử dụng nhiều chất phóng xạ. Nhắc đến chất thải hạt nhân hẳn nhiên bạn sẽ nghĩ ngay đến nhiều bất lợi đối với môi trường sống dưới biển. Loại chất thải này phát sinh từ một số nguồn như:
- Các nhà máy điện hạt nhân tạo ra chất thải phóng xạ.
- Nhà máy tái chế hạt nhân có nguồn phát thải lớn, một số nơi tìm thấy loại chất thải này phải kể đến Bắc Âu, đại dương và Greenland.
- Khai thác và chế biến uranium và thorium.
- Các cơ sở y tế, cơ quan thí nghiệm và công nghiệp.
2. Biện pháp ngăn ngừa ô nhiễm đại dương
Trước tình trạng ô nhiêm đại dương không ngừng gia tăng, nhiều quốc gia đã đưa ra các chương trình, biện pháp nhằm ngăn ngừa rình trạng ô nhiếm như sau:
- Giảm thiểu rác thải nhựa: Hạn chế sản xuất và sử dụng đồ nhựa dùng một lần, khuyến khích tái chế, tái sử dụng.
- Quản lý nước thải chặt chẽ: Xử lý đạt chuẩn trước khi xả ra sông, biển, đặc biệt là nước thải từ nhà máy, khu công nghiệp, tàu thuyền.
- Quản lý chất thải rắn: Tăng cường thu gom, phân loại, tái chế rác thải tại nguồn, tránh để trôi nổi ra biển.
- Kiểm soát hóa chất độc hại: Hạn chế sử dụng thuốc trừ sâu, phân bón hóa học, dầu mỡ và hóa chất công nghiệp chảy ra sông ngòi.
- Quản lý hoạt động khai thác thủy sản: Cấm đánh bắt bằng chất nổ, hóa chất, ngư cụ hủy diệt làm ảnh hưởng hệ sinh thái biển.
- Quản lý dầu khí và giao thông biển: Giám sát chặt việc xả thải từ tàu biển, ngăn chặn sự cố tràn dầu, xây dựng quy trình ứng phó khẩn cấp.
- Xây dựng khu bảo tồn biển: Bảo vệ hệ sinh thái nhạy cảm, phục hồi san hô, cỏ biển, rừng ngập mặn để giảm ô nhiễm và bảo tồn đa dạng sinh học.
- Giáo dục và nâng cao nhận thức cộng đồng: Khuyến khích người dân, doanh nghiệp, ngư dân cùng chung tay bảo vệ môi trường biển.
- Thúc đẩy nghiên cứu và công nghệ xanh: Ứng dụng công nghệ xử lý nước thải, tái chế rác thải nhựa, sử dụng năng lượng sạch trong vận tải biển.
- Tăng cường hợp tác quốc tế: Các quốc gia phối hợp chia sẻ kinh nghiệm, kiểm soát rác thải xuyên biên giới, cùng nhau bảo vệ đại dương.
Trên đây là môt số thông tin về các nguồn gây ô nhiễm môi trường đại dương, để tham khảo các tin tức khác về môi trường, các bạn có thể truy cập vào chuyên mục TIN TỨC của website:congtyxulynuocthai.vn, xin cảm ơn
